Column Wendela Hooftman, expert arbeidsmarktdiscriminatie
Op het moment van schrijven is Louis van Gaal op zijn 70e net voor de 3e keer als bondscoach benoemd omdat, ik citeer: ‘’Met het oog op deze klus zochten we een coach met uitzonderlijke kwaliteiten, [..]. Met zijn ervaring en staat van dienst op het allerhoogste niveau hebben we in onze ogen met Louis van Gaal díe coach in huis”. Tegelijkertijd vind ik in de boekenkast een dun boekje. ‘De oudere werknemer en het Nederlandse bedrijfsleven’, geschreven in 1993. Uit de inleiding blijkt dat er toen twee problemen speelden. De toenemende kosten van de VUT-regelingen – vrijwel geen werknemer werkte in die tijd door tot de AOW-gerechtigde leeftijd - maar ook zorgen om de uitstroom van kennis en ervaring uit het arbeidsproces.
Wat is er bijna 30 jaar later eigenlijk veranderd? De vroegtijdige uitstroom lijkt langzamerhand beëindigd. Met de afschaffing van de VUT en aanverwante regelingen en het verhogen van de AOW-leeftijd is het aantal werkende 65-plussers fors toegenomen van 75 duizend in 2003, CBS geeft geen cijfers over 1993, naar 300 duizend in 2020. Leuk, interessant werk, maar ook sociale contacten of een bijdrage willen leveren aan de maatschappij zijn belangrijke redenen om door te willen werken en in de ideale situatie kiezen mensen dan ook voor die leuke baan met flexibiliteit en autonomie. Maar niet voor iedereen is stoppen of doorwerken een vrijwillige keuze. Gebrek aan financiën kan er voor zorgen dat mensen door moeten werken. Vooral werknemers met een praktische opleiding en vaak een lager inkomen, werken soms langer door omdat zij het zich simpelweg niet kunnen veroorloven om te stoppen en hebben niet de luxe om te kiezen voor de ideale baan.
En de kennis en ervaring? Louis van Gaal is aangenomen om zijn uitzonderlijke kwaliteiten, maar hoe zit het in de rest van Nederland? Voor werkgevers lijkt vooral de personele bezetting van belang. Voor 1 op de 3 werkgevers is het daarvoor belangrijk dat werknemers tot hun pensioen doorwerken, en voor 1 op de 10 is doorwerken na die tijd nodig. Maar bij het zoeken van personeel is leeftijd vaak van ondergeschikt belang. Werkgevers zoeken vooral naar de juiste persoon op de juiste plaats. De kwaliteiten van oudere werknemers zien ze wel. Vooral de kwaliteit van het werk, betrouwbaarheid, flexibiliteit en sociale vaardigheden van AOW-gerechtigde werknemers ervaren werkgevers als beter dan die van jongere werknemers. Als iemand ook nog unieke kennis en ervaring meebrengt en zelf het initiatief neemt is dat een pre. Goed nieuws voor de Louis van Gaals van deze wereld. Maar unieke kennis en vaardigheden is niet essentieel. Werkgevers zoeken ook vaak naar iemand die snel beschikbaar is en niet ingewerkt hoeft te worden. Typisch een eigenschap van de oudere werknemer die via 65plus werk zoekt.
Al met al is na 30 jaar de grote uitstroom vóór de pensioengerechtigde leeftijd duidelijk verminderd. Al waren daar veranderingen in wet- en regelgeving voor nodig. Oudere werknemers worden gewaardeerd om hun kwaliteiten en directe beschikbaarheid. De ultieme werknemer brengt bovendien iets unieks met zich mee of kan zich goed verkopen. Zou Louis van Gaal eigenlijk de KNVB gebeld hebben of andersom?
Wendela Hooftman - Senior Researcher Werk & Gezondheid en Arbeidsmarktdiscriminatie bij TNO
