Column generatie-expert Kim Jansen: “Pensioen, weg ermee”

Soms hangt er aan een woord of uitdrukking een bepaalde connotatie en denkbeelden die niet meer passen bij de huidige context. En ook niet helpend zijn om gewenste ontwikkeling door te zetten. Zo doen we langzaamaan afstand van het hanteren van zowel een mannelijke als vrouwelijke variant van bepaalde beroepen. Hoog en laag opgeleid vervangen we door wetenschappelijk en praktisch. Zo wil ik graag voorstellen om het woord pensioen te elimineren. Wat mij betreft een concept dat niet meer past, en zelfs energie wegneemt.

Column generatie-expert Kim Jansen: “Pensioen, weg ermee”

We worden steeds ouder en werken steeds langer door. Het bereiken van de AOW-leeftijd is voor steeds meer ouderen geen reden om te stoppen met werken. Het geld is een welkome incentive, maar belangrijker: ze vinden werken leuk en het houdt ze jong. In tien jaar tijd is het aantal werkende 67-plussers ruim verdubbeld. Zo'n 223.000 mensen werken in 2023 nog nadat ze 67 jaar of ouder zijn geworden, blijkt uit cijfers van statistiekbureau CBS. Tien jaar eerder waren dat er 105.000. Het aandeel werkenden op het totale aantal 67-plussers is ook gestegen, van 4,7 procent in 2013 naar 7,5 procent nu. Het is helder, meer grijs op de werkvloer. En dat is maar goed ook want we hebben iedereen hard nodig. Zeker nu we te maken hebben met een ongekende vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. 

De wereld verandert snel en er worden voortdurend om nieuwe skills gevraagd. De snelle ontwikkelingen vragen van iedereen om zichzelf regelmatig opnieuw uit te vinden en nieuwe (grote of kleine) keuzes te maken om vanuit eigen talenten een waardevolle bijdrage te blijven leveren aan de maatschappij. De heilige 3-indeling van studie-werk-pensioen is niet meer, althans niet zo vastomlijnd en standaard chronologisch opgebouwd. De stadia lopen in elkaar over en wisselen elkaar af. Loopbaanpaden worden organischer en meer fluïde. Hier werken, daar werken, omscholen, voor jezelf beginnen, tijdje reizen, bijscholen, stage, jobswitch, projectmatig werk, onbetaald werk, fulltime mantelzorg, herintrede arbeidsmarkt, vrijwilligerswerk etc. Laat we het erop houden dat niemand zich hoeft te vervelen. De sleutel tot een mooi loopbaanpad is maatwerk. Dat kan betekenen dat je begint met werken op je 17de en abrupt stopt op je 67de. Of begint met 25 en stopt met 75. Of begint met 20, afbouwt vanaf 65 en definitief stopt op 80. You get the picture. 

Terug naar het woord pensioen. Om het woord hangt heen: ‘hè hè, eindelijk rust en vrijheid’, ‘nu kan ik doen wat ik wel ècht leuk vind’, ‘nooit meer werken’. Lijkt me niet handig. Wat we moeten willen is dat iedereen in welke fase die ook van z’n leven begeeft op zoek gaat naar en keuzes maakt die ervoor zorgt dat diegene van waarde kan zijn en blijven en daar zelf ook gelukkig van wordt. Of dat nou betaald of onbetaald is, of dat nou binnens- of buitenshuis is, of dat nou fulltime of parttime is, een “volle” werkdag of een aantal uur. Al is het 1 uur per week. Het gaat erom dat iedereen naar eigen vermogen een waardevolle bijdrage blijft leveren. Het leven is werken en werken is leven. De kwaliteit van leven hangt af van de kwaliteit van je relaties en het sociale contact dat werken met zich meebrengt vormt een levenselixer. Niet meer meedoen is het begin van het einde. Het woord pensioen geeft geen boost; het is een energievampier. 

Nou zou je kunnen denken: wat kan het schelen, behouden we toch gewoon het woord en hanteren we voortaan een iets ruimere blik op deze senior fase? Nee. De impact van taal is groot. Soms is het nodig om woorden te schrappen en nieuwe taal (tijdelijk) te omarmen om een transitie tot stand te brengen. Slaaf of tot slaaf gemaakt, klein verschil en tegelijk wereld van verschil. In loondienst zijn of medewerker zijn. Een strafhuis of rehabilitatiecentrum. Groot verschil. Woorden kunnen kracht wegnemen of geven. En nieuwe taal zet aan om anders te gaan denken en nieuw gedrag te vertonen. Nou is het bedenken van een alternatieve term niet gemakkelijk. Wat vind je van Gouden jaren? Klinkt een stuk leuker en beloftingsvoller!  

Kim Jansen


Generatie-expert en sociaalpsycholoog Kim Jansen (1980) werkte jarenlang op het snijvlak van hr, trainerschap en onderzoek. Sinds 2014 is ze inspirerend spreker en senior trainer. Met het boek ‘Het Generatie-effect’ spoort ze iedereen aan om het beste uit alle generaties te halen voor een future-proof organisatie.