Experts over senioren: deze groep moet meer op waarde worden geschat
Nooit eerder hebben we zoveel 75-plussers in Nederland gehad. En dat aantal gaat alleen maar groeien: over tien jaar telt Nederland ruim 2 miljoen mensen van 75 jaar of ouder. Dat zijn 600.000 senioren meer dan vandaag. Behalve dat zij zelf graag actief onderdeel blijven van de samenleving, heeft de samenleving hun betrokkenheid hard nodig. Er zit veel maatschappelijk potentieel in deze groep, waar de hele maatschappij de vruchten van kan plukken. Om dit onder de aandacht te brengen, heeft het ministerie van VWS een campagne gelanceerd, waarin zij onder andere een aantal experts aan het woord laten. Want hoe zien zij de rol van senioren in de maatschappij?
Te beperkt beeld
Zo zegt dr. Eric Schoenmakers, onderzoeker aan Fontys Hogescholen met als specialiteit eenzaamheid: "Het is lastig om in het algemeen over ‘ouderen’ te praten, want het is een enorm diverse groep. We hebben het over miljoenen mensen van zestig-, zeventig- en tachtigplus. Ze leveren veel toegevoegde waarde, denk alleen al aan het feit dat de meeste vrijwilligers en mantelzorgers ouder zijn."
Schoenmakers is dan ook groot voorstander van een genuanceerder beeld van ouder zijn en ouder worden. "Te vaak is het beeld zwart-wit: iemand is kwetsbaar óf weerbaar, maar ook als je kwetsbaar bent kun je toegevoegde waarde bieden en actief en betrokken zijn. Het is mooi om te zien hoe veerkrachtig mensen zijn, daar is wat mij betreft te weinig oog voor. Het is tijd voor een meer genuanceerd, realistisch beeld over oudere mensen."
Onbenut potentieel
"Er is enorm veel onbenut potentieel bij senioren, doordat de focus vaak ligt op de beperkingen. Op wat mensen niet meer kunnen, in plaats van op wat er allemaal nog wel mogelijk is. Veel mensen van wie wordt gezegd dat ze kwetsbaar zijn, werken in de zorg en in het onderwijs, doen vrijwilligerswerk, passen op de kleinkinderen, bieden steun aan anderen", voegt dr. Jolanda Lindenberg hieraan toe.
Zij is sociaal-cultureel antropoloog aan de Leyden Academy on Vitality and Ageing en daar teamleider van het thema 'Verbonden' . "Wie deze groep uitsluit, mist ook de bijdrage die zij leveren aan de maatschappij. We hebben er op latere leeftijd een flink aantal jaren bijgekregen, want de levensverwachting is de afgelopen eeuw met gemiddeld meer dan vijfentwintig jaar gestegen. Het zou mooi zijn als de maatschappij die extra tijd ziet als een mooie fase met veel mogelijkheden en dat senioren die mogelijkheden ook krijgen en pakken."
Grote bijdrage
Prof. dr. Theo van Tilburg vindt dat de bijdrage van senioren enorm wordt onderschat: "Senioren bieden meerwaarde op het gebied van wijsheid, ervaring en kennis. Onderzoek laat zien dat 65-plussers een grote bijdrage leveren, bijvoorbeeld in de vorm van informele zorg bij ziekte en beperkingen, en het passen op kleine kinderen. Ook zijn ze actief in vrijwilligersorganisaties en wordt vaak nog betaalde arbeid verricht. Ik hoor sommige mensen generaliserend praten over alle ouderen, vanuit de gedachte dat die actieve oudere die ze kennen de uitzondering is. Ik denk dat door te laten zien dat senioren nog wel betrokken en actief zijn, de beeldvorming kan worden verbeterd en deze groep meer op waarde wordt geschat."
Van Tilburg is socioloog en sociale gerontoloog en heeft onder andere de leiding over een onderzoeksprogramma dat zich richt op de deelname van senioren in de maatschappij en de sociale context van ouder worden.
Maatschappij herinrichten
Emeritus hoogleraar Epidemiologie van de veroudering prof. dr. Dorly Deeg beaamd wat haar collega's zeggen: "Het is ontzettend belangrijk om niet alle senioren over een kam te scheren, de ene is echt de andere niet. De oudere generatie levert steeds vaker een onmisbare bijdrage, op kleine schaal in de omgang met de directe omgeving, maar ook op grote schaal op het gebied van bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Laten zien hoe actief en zelfstandig senioren zijn is heel belangrijk."
Deeg werd in 1991 directeur van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA), waarvoor ze in 2009 de Federaprijs ontving. Ze heeft ook een oplossing voor de onterechte beeldvorming: "Het zou goed zijn als we de maatschappij een beetje konden herinrichten, om vooroordelen over ouder worden tegen te gaan. Nu is het vaak zo dat je leert als je jong bent, daarna werk je en je pensioenperiode staat voor vrije tijd. Als die fasen meer door elkaar heen lopen, ontstaat er vanzelf een realistischer beeld van senioren en hun rol in de samenleving. Betrek mensen met veel kennis en ervaring als adviseur."